Obwara – urny ceramiczne

PROJEKT: Marlena Nosowska

Polska

make me!  2021

Projekt jest eksploracją wypału ceramicznego obwara. To technika polegająca na zanurzeniu naczynia, wyjętego prosto z pieca, w sfermentowanym roztworze. Obwara, często nazywana także baltic raku, ma swoje korzenie w Europie Wschodniej XII wieku. Stosowana była głównie przez ludy bałtyckie (tereny dzisiejszej Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi oraz części Rosji i Polski).

Do tematu urn doprowadziły mnie poszukiwania w mitologii bałtyckiej. Natura była głównym elementem wierzeń, a szczególne znaczenie miały min bóstwa Słońca i Księżyca. Powszechny był kult ognia, mającego właściwości oczyszczające dla dusz zmarłych.
W ramach projektu zbudowałam tzw. piec do raku, który pozwolił mi przeprowadzić wiele prób materiałowych. Wynik wizualny obwary jest zależny od wielu zmiennych, ale dzięki temu powstają niepowtarzalne wzory, które nadają urnom wyjątkowego charakteru.
Biorąc pod uwagę rosnącą potrzebę na urny także dla naszych zwierzęcych przyjaciół, stworzyłam dwa oddzielne zestawy.

Urny zwierzęce
Formą urny chciałam przełamać historyczny schemat, w którym ciała i prochy zwierząt były tylko dodatkiem do chowanego człowieka. Celem było stworzenie formy zadedykowanej wyłącznie zwierzętom. Formy, która nie czerpie z dzieł kultury człowieka i nie kojarzy się z ludzkim przedmiotem ceremonialnym lub religijnym. Częstym zachowaniem zwierząt po utracie opiekuna lub członka stada jest czuwanie przy ciele lub w miejscu śmierci. Dlatego kształtem urny starałam się nawiązać do zwierzęcego trwania.

Urny ludzkie
Zestaw zrywa z powszechnie przyjętym archetypem urny — obrotowa, przypominająca wazę. Kształt przedmiotu wynika z jego funkcji, którą jest spoczynek. To także przedmiot ceremonialny, dlatego powinien mieć zauważalne rozmiary. Funkcją wgłębień na górnej powierzchni jest indywidualizacja. Ich krzywizna jest przemyślana i zaprojektowana, ale jako wytwór pracy ręcznej, każda jest nieco inna. Wgłębienia mogą służyć również jako miejsce składania drobnych pamiątek po zmarłym